Temperament a kariera

Temperament, charakter i osobowość to trzy podstawowe struktury psychiczne współpracujące ze sobą niczym mechanizm kół zębatych szwajcarskiego zegarka.

Drugi artykuł z cyklu „Jak współcześnie konstruować karierę?” chcemy rozpocząć od struktury, która jest zdeterminowana genetycznie i ujawnia się już w pierwszym roku życia. Mowa o temperamencie. Tradycyjna typologia temperamentów Hipokratesa-Galena wskazuje na cztery podstawowe natury/typy człowieka (sangwinika, choleryka, melancholika i flegmatyka). Jest to jedyna koncepcja we współczesnej psychologii, która przetrwała praktycznie nie zmieniona przez osiemnaście stuleci.

Dlaczego znajomość struktur temperamentu jest tak ważna? Temperament nadaje rys naszej całożyciowej aktywności, jest to najbardziej pierwotna struktura naszej osobowości, którą determinuje biologia a dokładnie typ naszego układu nerwowego. Wiedza na temat predyspozycji temperamentalnych stanowi nieoceniony kapitał. Nie ma nic gorszego od realizacji własnej kariery zawodowej w opozycji do posiadanych predyspozycji temperamentalnych, których nie możemy zmienić.

Kolejną płaszczyzną naszej osobowości zawodowej jest charakter definiowany jako stały wzorzec zachowania, nasz sposób bycia na co dzień, czyli to, jak zachowujemy się w kontakcie z innymi, np. w pracy. Temperament to poziom emocjonalny, charakter zaś jest nawykiem, nabytą sprawnością rozwiązywania zadań oraz problemów relacji z innymi ludźmi. Pomimo, że w języku potocznym oba pojęcia często stosowane są zamiennie, istnieję zasadnicze różnice pomiędzy wskazanymi strukturami. Ponieważ charakter to wyuczony wzorzec zachowania, który kształtuje się w procesie wychowania i socjalizacji, poprzez utrwalanie i naukę nowych nawyków, jesteśmy w stanie go zmieniać i kształtować. Jest to proces nierzadko trudny i żmudny, jednak nie przez przypadek wskazuje się, iż charakter stanowi czynnik warunkujący długoterminowy sukces edukacyjny, zawodowy czy biznesowy.

Ostatnią z płaszczyzn, na którą chcemy zwrócić uwagę jest osobowość rozumiana jako najbardziej dojrzały komponent opisywanej struktury psychicznej, kształtująca się najpóźniej, ponieważ motorem napędowym dla jej rozwoju są doświadczenia życiowe. Tym samym wskazujemy na konieczność jednoczesnego uwzględnienia trzech poziomów w projektowaniu swojej kariery: natury czyli temperamentu, oddziaływania kultury i socjalizacji czyli charakteru i historii życia warunkującej osobowość i aspiracje jednostki. Dlatego też tak ważne dla konstruowania kariery są narzędzia psychologii narracyjnej i biograficznej, które opiszemy w kolejnych artykułach.

Szymon Bąk