Projekt kariery projektem życia

Koncepcja Marka Savickasa i jak ją wykorzystać?

Mark Savickas należy współcześnie do światowej czołówki badaczy zajmujących się konstruowaniem kariery. W opracowaniu pt. „Constructing career: Actor, Agent Author” podkreśla, że projekt kariery jest projektem życia, a sfera aktywności zawodowej jest naturalnie włączona w ten proces. W swojej teorii kariery, która wywodzi się z grupy najnowszych koncepcji podejmujących problematykę projektowania aktywności zawodowej pisze, że ludzie konstruują własne kariery poprzez nadawanie znaczeń ich zawodowym zachowaniom i doświadczeniom. Według M. Savickasa kariera to subiektywna konstrukcja, w ramach której jednostki nadają osobiste znaczenie zdarzeniom z przeszłości, aktualnym doświadczeniom i przyszłym aspiracjom wplatając je do „tematu życia” (life theme) modelującego zawodową sferę życia człowieka. To, co reguluje, kieruje oraz podtrzymuje nasze zawodowe i społeczne zachowania nie jest wcześniej odkryte i przewidziane, ale wyłania się w procesie nadawania znaczeń.

Jak wcześniej wspomniano i co należy przypomnieć, współcześnie indywidualne konstruowanie kariery wymaga (w zdecydowanie większym stopniu niż kiedykolwiek wcześniej) poznania i uświadomienia sobie własnych predyspozycji oraz biograficznej refleksyjności, która nie jest możliwa bez znajomości swojej osobowości. Jak to osiągnąć? Wykorzystując odpowiednie narzędzia. Dialog, rozmowa, opowiadanie o sobie i swoim życiu to podstawowe narzędzia, które stymulują refleksję, która wykracza poza powierzchowne, faktograficzne i pozbawione emocji sprawozdanie, przypominające CV. Dlatego, za Savickasem, proponujemy wykorzystanie metod narracji autobiograficznych, traktując je, obok rozpoznania temperamentu, osobowości, charakteru jako fundamentu projektu kariery. Przykładem takiej metody, która może stać się częścią sesji coachingowej, jest scenariusz rozmowy zaproponowany przez Savickasa zawierający fundamentalne pytania., tj.:

„Kogo podziwiałeś, kiedy dorastałeś?”

„Co przyciąga Cię do Twoich ulubionych czasopism lub programów telewizyjnych?”

„Jaka jest twoja ulubiona książka lub film? Opowiedz zawartą w nich historię.”

„Jakie jest Twoje ulubione powiedzenie lub motto?”

„Jakie jest Twoje najwcześniej wspomnienie? Opowiedz o nim.”

Według twórcy wywiadu, odpowiedź na powyższe pytania umożliwi nam uświadomienie sobie, czym lubimy się zajmować, co jest naszą pasją, czym kierujemy się w życiu i co nadaje sens podejmowanym przez nas działaniom.

Stare afrykańskie przysłowie, powtórzone przez Savickasa w kontekście rynku pracy, mówi: Gdy zmienia się muzyka, zmienia się taniec. Kiedy zmienia się muzyka, a taniec pozostaje ten sam, tracimy swoją plastyczność. Współczesna muzyka rynku pracy jest szybka, czasem przerażająca, nieprzewidywalna. Taniec do niej może nie być łatwym zadaniem, dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie, poznanie siebie, świadomość swoich mocnych stron i predyspozycji, zarówno tych wynikających z temperamentu, jak i tych związanych z naszą osobowością i charakterem. Wówczas ani muzyka, ani taniec nie będą przeszkodą, mogą zaś stać się szansą na nową jakość w naszym życiu.

Szymon Bąk