Muhammad Yunus – lider transgresyjny

Człowiek jest aktywnym sprawcą, obdarzonym wolnością wyboru i świadomością. Jego biografia składa się z wiązek i sekwencji czynów i wyczynów, myśli i działań zewnętrznych. W pewnym sensie, przypomina oceaniczną rybę, która - tak jak to pisał profesor Kozielecki - jeśli nie płynie przed siebie, to ginie. Każdy z nas odczuwa ten „przymus” podążania przed siebie, realizacji zadań i osiągania celów.

Podobnie, jak bohater naszego poprzedniego artykułu Muhammad Yunus, każdy z nas mierzy się z wyzwaniami realizacji projektu, jakim jest życie. Jak zatem przeżywać swoje życie godnie, sensownie i twórczo?

Chcemy opisać przywołane wcześniej fakty z biografii Muhammada Yunusa, nawiązując do koncepcji TRANSGRESJI prof. Józefa Kozieleckiego. Zależy nam, aby prezentowane przez nas treści miały charakter maksymalnie praktyczny, przy czym by nie były trywialne lub nazbyt uproszone.

Życiowa postawa prof. Yunusa to doskonały przykład transgresyjnego Lidera. Menedżer robi rzeczy WŁAŚCIWIE, a lider robi rzeczy WŁAŚCIWE! Co to oznacza w praktyce? Józef Kozielecki, opisując koncepcję psychotrasgresjonizmu, rozróżnia dwa rodzaje działań: ochronne (zachowawcze) i transgresyjne (umożliwiające przekraczanie siebie).

Warto spojrzeć na działania ochronne z perspektywy postawy menedżera, który za wszelką cenę, z wyrachowania, lub też z braku świadomości i rozpoznania, dąży do utrzymania statusu quo. Realizując ten plan, wykonuje codzienne czynności w sposób reproduktywny, rutynowy i nawykowy, co pozwala mu zdobyć wartości niezbędne do utrzymania egzystencji i równowagi. Na dłuższą metę, z biznesowego punktu widzenia, taka postawa jest samobójstwem dla organizacji i zespołu, którym zarządza menedżer.

Człowiek który zamierza iść „krok przed sobą”, musi posiadać umiejętność wyboru opcji. Nie może pozostać tylko w realizacji czynności nawykowych, które pozwolą zachować posiadany stan rzeczy. Jest to aktualne zwłaszcza w obecnych okolicznościach, w obliczu globalnego kryzysu związanego z COVID-19, kiedy nie możemy osiągnąć wielu celów ochronnych, a utrzymanie statusu quo staje się całkowicie niemożliwe. Działania ochronne są potrzebne każdej zdrowej osobie. Potrzebujemy ich dla utrzymania zdrowia fizycznego i psychicznego. Jednak nie pozwalają przekształcać rzeczywistości, na burzenie i rozwój nowych struktur. Nie wzbogacają kultury, nie generują innowacji i, w zasadzie, nie kształtują osobowości.

Biografia twórcy Grameen Banku stanowi idealny przykład transgresji pozytywnej. Z punktu widzenia kryterium agatonicznego (od gr. agato – dobro), przekraczanie granic można podzielić na transgresje pozytywne (budujące) i transgresje destruktywne (niszczące), skierowane przeciwko innym. Frederic Laloux w książce „Procować Inaczej” pisze „jeżeli wykonujesz właściwe rzeczy z właściwych powodów, wszechświat będzie Ci sprzyjał”.

Właśnie tak było w przypadku profesora Yunusa, który szedł do przodu, mimo wielu przeciwników idei założenia banku dla biednych. Były to władze uczelni, na której pracował, rząd kraju, który decydował o pozwoleniu na działalność banku, a także setki lat kultury Bangladeszu. Żadna z wymienionych sił nie powstrzymała go przed przekroczeniem siebie. Swój innowacyjny pomysł, przeniósł na działania, których efektem było wielkie dobro. Realizacja pomysłu mikropożyczek dla najuboższych była napędzana ogromnym współczuciem dla ludzi, wśród których się wychował, oraz głębokim rozumieniem konwenansów społecznych, panujących w Bangladeszu.

Przyglądając się życiu Muhammada Yunusa możemy zauważyć, że WYSIŁEK, PRZESZKODY I BŁĘDY to naturalni towarzysze wzrostu i przekraczania własnych możliwości. Robiąc rzeczy ważne i wartościowe możemy być pewni ich obecności. Naszym zadaniem jest niepoddawanie się i odwaga do eksplorowania dróg i rozważań, które nie są popularne i powszechnie akceptowane.

Badając biografię Noblisty, dostrzeżemy jeszcze jedną ważną wskazówkę: Podczas realizacji projektów osobistych i biznesowych warto wybierać cele i działania mając na względzie DOBRO. Dobro jest siłą. która uskrzydla i dodaje sił do działania. Być może, nie każdy będzie miał możliwość stworzenia własnego Grameen Bank, dokonują rzeczy równie wielkich co prof. Yunus. Ale każdy z nas może robić rzeczy drobne z wielką miłością. Szukajmy zatem wartości, które pomogą nam w przekraczaniu własnych możliwości.

Czy każda realizacja transgresji musi zakończyć się upowszechnieniem wytworzonego przez nas wytworu, tak jak w przypadku mikropożyczek dla ubogich? Idealnie, jeśli tak się stanie. Możemy mówić o wielkim sukcesie jeśli środowisko, w którym funkcjonujemy, przyjmie i zaadoptuje proponowane przez nas rozwiązania. Koncepcja Banku dla ubogich została skomercjalizowana i powielona w wielu krajach, przez co wygenerowała duże zyski dla obydwu stron.